صدور بارنامه الکترونیکی یکی از اسناد مهم در حمل بار شناخته می‌شود. با توجه به اطلاعات مهمی نظیر اطلاعات مالی بار، اطلاعات تحویل دهنده، تحویل گیرنده بار، اطلاعات حامل بار و ... در آن ثبت می‌شود؛ می‌توان این سند را به عنوان اصلی‌ترین مدرک و قرارداد رسمی در حمل بار به شمار آورد. در واقع بارنامه رسید کالا است و در صورت بروز هر گونه مشکل در حین حمل بار، با استفاده از این مدرک، می‌توان مشکلات را حل کرد. بارنامه کاغذی با توجه به دشواری‌ها و مشکلاتی که داشت منسوخ شد و بارنامه الکترونیکی جایگزین آن شد. این بارنامه، سند الکترونیکی معتبری است که در هنگام بارگیری راننده توسط شرکت حمل کننده صادر می‌شود.
انواع بارنامه الکتریکی
بارنامه الکترونیکی با توجه به نوع حمل و نقل، انواع مختلفی دارد. برای مثال حمل و نقل مواد پتروشیمی، البته انواع بارنامه‌ها ممکن است تفاوت‌هایی با هم داشته باشند. اما انواع بارنامه از لحاظ قانونی به دو دسته تقسیم می‌شوند:
بارنامه غیر قابل انتقال
این نوع بارنامه به گونه‌ای صادر می‌شود که بار فقط به شخصی که نام آن در بارنامه ثبت شده تحویل داده شود. در صورتی که فرد دیگری بخواهد بار را تحویل بگیرد، راننده حمل بار طبق قانون می‌تواند بار را تحویل ندهد.
بارنامه قابل انتقال
این نوع بارنامه قابل انتقال برعکس بارنامه قبلی است. در این نوع بارنامه، فرد صاحب بار می‌تواند بارنامه را به شخص دیگری منتقل کند. در این حالت شخص دوم به راحتی می‌تواند برای تحویل بار اقدام کند.
نحوه کارکرد بارنامه الکترونیکی
بارنامه الکترونیکی در گذشته فقط برای حمل و نقل دریایی مورد استفاده قرار می‌گرفت. اما با توجه به ویژگی‌های مثبتی که این خدمات داشت؛ برای حمل و نقل‌های دیگر نیز مورد توجه قرار گرفت. بارنامه به طور کلی چه کارکردهایی دارد؟
اصلی‌ترین مدرک در مشکلات
در صورتی که بین طرفین اختلافاتی وجود آید؛ موجود بودن بارنامه الکترونیکی و توافقات ثبت شده در آن، می‌تواند پایان بخش مشکلات موجود باشد. همچنین در صورتی که شکایتی در مورد حمل بار صورت گیرد؛ با توجه به بارنامه می‌توان فهمید که مقصر حادثه کیست و از این طریق دریافت خسارت کرد.
استفاده از بارنامه به عنوان رسید
بارنامه الکترونیکی به عنوان رسید نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد. وجود رسید سبب می‌شود فرد حمل کننده، فرد ارسال کننده و فرد دریافت کننده بار مشخص باشد. در این صورت امکان اشتباه در تحویل بار و حمل و نقل وجود نخواهد داشت. برای مثال اگر راننده بار را به فرد اشتباهی تحویل دهد، صاحب بار می‌تواند با ارائه سند بارنامه از راننده شکایت کند. به همین منظور و برای جلوگیری از این نوع مشکلات، راننده نباید بار را به شخصی که نامش در رسید ثبت نشده تحویل دهد.
استفاده از بارنامه به عنوان سند مالکیت
یکی از مهم‌ترین کارکردهایی که بارنامه الکترونیکی دارد این است که مالکیت یک بار را به یک فرد نسبت می‌دهد. در صورتی که بارنامه وجود نداشته باشد؛ راننده نیز می‌تواند ادعای مالکیت کند و از تحویل بار سر باز بزند. و تا فرد واقعی بخواهد اثبات کند که این بار متعلق به او است مدت زمان طولانی نیاز است. اما با وجود بارنامه، مالکیت بار در سیستم ثبت می‌شود و هیچ شخصی نمی‌تواند به جز خود صاحب بار ادعای مالکیت داشته باشد.
مزایای بارنامه الکترونیکی
- تسهیل شدن فرآیند صدور بارنامه: سرعت صدور بارنامه الکترونیکی نسبت به نسخه کاغذی بیشتر است. و همچنین انجام امور قانونی نیز برای بارنامه الکترونیکی راحت‌تر می‌باشد.
- صادر شدن کد رهگیری: با صدور بارنامه الکترونیکی برای صاحب کالا کد رهگیری صادر می‌شود. که به واسطه‌ی آن می‌توان هر لحظه نسبت به کنترل و ردیابی بار خود اقدام کرد.
- ثابت بودن قیمت: قیمت در بارنامه ثبت می‌شود و راننده و صاحب بار نمی‌توانند این مبلغ را تغییر دهند.
- بیمه بار: بارنامه باعث افزایش امنیت بار می‌شود. چرا که ثبت بارنامه به صورت الکترونیکی شامل بیمه می‌باشد.
- دسترسی: هر دستگاه هوشمندی که به اینترنت متصل باشد به کاربران این امکان را می‌دهد که از هر کجا و در هر زمان به بارنامه‌های الکترونیکی خود دسترسی داشته باشید.
- تبادل فوری اطلاعات: با استفاده از بارنامه الکترونیکی، انتقال اطلاعات و اصلاحات کالا در عرض چند ثانیه انجام می‌شود تا از بروز مشکلات و تاخیر در زنجیره تامین جلوگیری شود.
- دقت داده: هر بار که داده‌های جدیدی وارد می‌شوند خطر خطای انسانی نیز افزایش می‌یابد. اگر داده‌ها به الکترونیکی جمع آوری شوند و یا در سیستم ارائه دهنده یکپارچه شوند، خطر خطای انسانی صفر خواهد شد. این یکی از مزیت‌های مهم استعلام بارنامه الکترونیکی است.
- امنیت داده: بارنامه‌های دیجیتال سطح بالاتری از امنیت را فراهم می‌کنند. به ویژه در مواردی که بر اساس فناوری بلاک چین ساخته شده‌اند. از آن جایی که فناوری بلاک چین بر روی یک شبکه توزیع شده کار می‌کند، تضمین می‌کند که داده‌ها بدون تایید و یا ردیابی نمی‌توانند دستکاری و یا تغییر کنند.
اطلاعات درج شده در بارنامه الکترونیکی
- بیمه بار
- وزن، تعداد، طول و حجم کالا
- قیمت بار
- اطمینان از سلامت محصول
- شیوه بسته بندی کالا
- اطلاعات گیرنده
- اطلاعات فرستنده
- اطلاعات حمل کننده
- اطلاعات خودرو حامل بارجهت استعلام بارنامه الکترونیکی
- آدرس دقیق محل بارگیری کالا
- آدرس دقیق محل تخلیه محصول
- تاریخ بارگیری کالا
نحوه صدور بارنامه الکترونیکی
برای صدور بارنامه، ابتدا اطلاعات ارسال شده توسط نرم افزارها و شرکت‌های حمل و نقل توسط سازمان راهداری و حمل و نقل مورد بررسی قرار گرفته و پس از اطمینان از درستی اطلاعات، بارنامه صادر می‌شود. برای انجام مراحل آن با ما همراه باشید.
- ابتدا مشخصات راننده و خودرو حامل بار باید به طور کامل ثبت گردد.
- مسیر از مبدا به مقصد، تمام اطلاعات مربوط به کالای ارسالی، ارزش بار و تاییدیه‌های لازم گرفته و ثبت شوند.
- نرخ و کرایه بار توسط متقاضی بارنامه باید تعیین گردد.
- صحت اطلاعات ارسالی توسط شرکت راهداری، پلیس، گمرک و ... تایید شود. این اطلاعات مربوط به شرکت‌های حمل کننده، رانندگان، فرستندگان بار و گیرندگان است.
- برای گرفتن حق تمبر از طریق درگاه پرداخت الکترونیکی، ابتدا باید اطلاعات کامل بارنامه برای ناجا و امور مالیاتی ارسال شود.
- کنترل صحت اطلاعات بارنامه و ارسال آن
- دریافت کد رهگیری و چاپ بارنامه روی صفحه اعتبار نامه
پس از انجام این مراحل و داشتن بارنامه، صاحبان کالا می‌توانند از طریق نرم افزار‌های هوشمند محصول خود را از مبدا تا مقصد رصد کنند. در نهایت رسیدن بار و تحویل آن را تایید کنند. گرفتن استعلام بارنامه الکترونیکی و داشتن کد رهگیری به ویژه برای صاحبان کالا الزامی است. همچنین با ارسال کد رهگیری کالای خود به شماره 20141 که متعلق به سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای است؛ می‌توانید به استعلام بارنامه خود بپردازید.
جمع بندی
همانطور که گفته شده با ورود بارنامه الکترونیکی به دنیای حمل و نقل، علاوه بر داشتن مزایای بسیار، باعث بالا رفتن کارایی و صرفه جویی در هزینه‌های مربوط به صنعت حمل و نقل جهانی شده است. با اینکه بارنامه الکترونیکی بسیار کاربردی و روشی بهینه است ولی زمانی می‌توان از کاربرد و اهمیت آن اطمینان حاصل کرد که به عنوان یک قانون تصویب شده باشد.
با پیشرفت دنیای مدرن و اهمیت یافتن زمان بیش از پیش، صدور بارنامه الکترونیکی یکی از کارهایی بود که مزایای زیادی برای شرکت حمل و نقل و رانندگان و صاحبان کالا به همراه داشته است. با این کار نه فقط در زمان بلکه در هزینه‌ها نیز صرفه‌جویی‌های زیادی شد. صدور بارنامه الکترونیکی به عنوان سند و رسید حمل بار، باعث حل اختلافات زیادی در زمینه حمل و نقل در سطح کشور بوده است.